Ngày nay, không chỉ tại Việt Nam mà ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, sản phẩm được sản xuất tại Nhật Bản luôn là một trong những lựa chọn được yêu thích nhất của người tiêu dùng.

Trước khi được tiếp xúc với dịch vụ Nhật Bản thật sự, người ta thích hàng Nhật bởi chất lượng vượt trội. Nhưng khi dịch vụ Nhật thâm nhập các thị trường quốc tế, khác hàng còn bất ngờ hơn nữa bởi sự uy tín, cẩn trọng, ân cần và tận tụy một cách khó hiểu.

Nhật Bản có rất nhiều những doanh nghiệp thành công trên thương trường nước ngoài, họ có rất nhiều những triết lý kinh doanh đặc trưng, những khái niệm mà chỉ có ở Nhật Bản. Khi tìm hiểu chúng ta sẽ bắt gặp rất nhiều những thuật ngữ tiếng Nhật mà chỉ có thể giữ nguyên từ, bởi ý nghĩa đầy đủ không thể chuyển tải sang một từ tiếng nước ngoài nào tương đồng.

Có hàng trăm các đầu sách về triết lý kinh doanh của người Nhật, thậm chí họ còn có đạo kinh doanh, gọi là Đinh nhân đạo, một trong rất nhiều những “đạo” như Kiếm đạo, Trà đạo, Hoa đạo, Võ sĩ đạo… ở đất nước của Thần đạo này. Nhưng dù có đọc bao nhiêu cuốn sách, tìm hiểu biết bao bí quyết tạo nên sự thành công của doanh nghiệp Nhật, những gì tóm tắt lại, lại chẳng có gì bất ngờ, cao siêu: Đơn giản, đó là SỰ TỬ TẾ.

Có du học sinh Việt Nam đã từng thấy rất khó hiểu khi nhân viên ngân hàng cứ nhất quyết tư vấn và khuyến khích khách hàng dùng dịch vụ có lợi nhất cho họ, một điều thật sự khó tìm và khó hiểu ở Việt Nam. Cô bạn đó cần thực hiện giao dịch chuyển khoản ngân hàng mà không rành thao tác trên máy ATM nên chấp nhận chuyển tại quầy thay vì chuyển tại máy. Đương nhiên, chuyển tại quầy sẽ mất phí cao hơn vì cần tới thao tác của nhân viên.

Thế nhưng giao dịch viên ngân hàng năm lần bảy lượt giải thích với bạn rằng làm như thế sẽ bất lợi cho bạn, thậm chí đề nghị bạn làm thêm thẻ ngân hàng để chuyển khoản miễn phí. Bạn nữ sợ làm phiền nên một mực xin làm tại quầy, chấp nhận cước phí cao. Sau một hồi thuyết phục không được, giao dịch viên đứng dậy rời khỏi quầy, dẫn bạn đến tận máy và thao tác giúp tất cả các bước trừ việc nhập mật khẩu.

Tìm hiểu biết bao bí quyết tạo nên sự thành công của doanh nghiệp Nhật lại chẳng có gì bất ngờ, cao siêu đơn giản đó là SỰ TỬ TẾ.

Đó là một trải nghiệm rất hiếm gặp tại Việt Nam hay kể cả với những quốc gia văn minh khác. Chắc chắn, ai trong số chúng ta cũng đã từng lâm vào hoàn cảnh tương tự, nhân viên ngân hàng đã tư vấn, cảnh báo cho tôi biết cách nào có lợi cho tôi, nhưng sau khi tôi cương quyết lựa chọn thì nhân viên cũng chỉ nhún vai và thực hiện yêu cầu của khách hàng mà thôi. Nhưng ở Nhật, một khi bạn muốn điều tốt cho ai đó, đặc biệt là khách hàng, thì bạn phải giúp họ hiện thực hóa được điều đó.

Sự quan tâm chân thành không phải chỉ ở việc thông tin đúng sự thật cho người khác lựa chọn mà là ở việc khiến họ đạt được lợi ích thiết thân bất chấp việc họ chưa nhận thức ra được điều đó. Việc này khiến chúng ta liên tưởng tới người mẹ của mình, bà sẽ luôn làm những điều tốt nhất cho ta mặc dù chúng ta từ chối vì ngại hay vì không thấy điều đó là cần thiết lắm. Chỉ có những người thân, thương yêu mình nhất mới có thể làm điều đó với mình, và khi trở thành khách hàng của người Nhật, bạn cũng sẽ tìm lại được cảm giác ấm áp đó.

Không chỉ là thông tin đúng sự thật mà người Nhật sẽ luôn đặt lợi ích của khách hàng lên trên hết. Đó không chỉ là một câu khẩu hiệu, mà là nhận thức từ trong mỗi người làm dịch vụ, kinh doanh, sản xuất ở xứ sở hoa anh đào này. Từ nhận thức được, họ sẽ hành động theo mà không cần phải dương cao khẩu hiệu, học thuộc bài học mà ông chủ yêu cầu hay miễn cưỡng làm cho xong.

Bạn nữ trên cũng có một lần đi mua sim điện thoại hết 8.000 yên, chưa kịp tính tiền thì nhân viên đề nghị bạn mua sim kèm một điện thoại cũ đang trong chương trình khuyến mãi của cửa hàng. Số tiền phải thanh toán khi mua như vậy không hề đắt hơn mua chiếc sim kia mà bạn lại vừa có sim vừa có điện thoại. Cô bạn đó chắc cũng như bao người trong chúng ta, thắc mắc rằng sao không bán đại cái sim cho nhanh, cần gì tư vấn mất thời gian mà cửa hàng lại chẳng được lợi gì thêm.

Không chỉ là thông tin đúng sự thật mà người Nhật sẽ luôn đặt lợi ích của khách hàng lên trên hết.

Một ví dụ điển hình khác khi nói tới doanh nghiệp Nhật Bản là văn hóa xin lỗi vì những lỗi… không phải của mình. Vào năm 2011, hãng Sony đã phải xin lỗi vì cửa hàng online PSN bị hack, ảnh hưởng đến việc truy cập của khách hàng. Theo suy nghĩ thông thường của chúng ta, đây hoàn toàn không phải lỗi của Sony, thế nhưng với cách nghĩ luôn hướng nội để tìm ra khuyết điểm của mình, người Nhật cho rằng một doanh nghiệp khi cung cấp dịch vụ cho khách hàng thì phải dự đoán và có biện pháp kiểm soát, khắc phục được mọi rủi ro có thể xảy ra. Lỗi của Sony là đã không thể kiểm soát được khả năng bị đột nhập của cửa hàng online.

Những ví dụ “kỳ lạ” phản ánh đạo đức kinh doanh nhân văn nhưng kiên cố được lưu truyền từ bao đời của người Nhật. Muốn làm ăn ở Nhật, muốn kiếm được tiền, bạn phải đồng hóa với “đạo” kinh doanh của người Nhật. Thậm chí khi đem ra nước ngoài, môi trường ở đó sẽ phải nhanh chóng thay đổi theo hướng tích cực hơn nếu không muốn bị dịch vụ, sản phẩm Nhật Bản nuốt gọn.

Người ta đã từng lo lắng các doanh nghiệp xăng dầu Việt Nam bị mất khách khi một ông chủ người Nhật cúi gập người 90 độ chào khách mua xăng dưới trời mưa. Tại sao cái “đạo” này có sức mạnh ghê gớm đến vậy, bởi nó dựa trên lẽ phải, dựa trên chính nghĩa, đó là điều con người muôn đời sẽ vẫn phải tôn thờ và khát khao được hòa tan, đồng hóa vào trong đó.

Ishida Baigan (1685 – 1744), thương nhân tiêu biểu của Kyoto, từ một chủ tiệm trở thành nhà tư tưởng kinh tế, đã truyền bá rộng rãi tư tưởng “lao động là tu dưỡng nhân cách”. Ông là ông tổ của “Tâm học Thạch Môn” (nghĩa là học về cái tâm), đồng thời đưa ra thuyết Đinh nhân đạo – đạo của thị dân. Thuyết này cho hay:

Kinh doanh là con đường để mọi người lao động tu dưỡng tinh thần, hoàn thiện bản thân.

Ông cũng nhấn mạnh rằng: “Con đường của một thương nhân chân chính nằm ở lòng thành làm nên những sản phẩm vừa tốt vừa rẻ”.

Ông chủ người Nhật ở Việt Nam đứng dưới mưa mời khách vào đổ xăng.

Người Nhật cho rằng mọi lĩnh vực ngành nghề đều có thể là con đường để tu đạo. Kiếm đạo, Võ đạo không phải là cái đạo của Kiếm hay cái đạo của Võ thuật, mà là dùng võ và luyện kiếm để tu đạo. Trong mọi việc mình làm, chúng ta đều có thể tu tâm, dưỡng tính, tiết chế dục vọng, loại bỏ cái ích kỷ cá nhân, vì cộng đồng, vì người khác mà xuất ra tâm nguyện chân chính, rộng rãi.

Đạo của người kinh doanh theo Đinh nhân đạo thể hiện thành 3 đức (tiết kiệm trong việc sử dụng tài nguyên quốc gia; Tiết kiệm trong chi tiêu cho bản thân; Cần cù, sáng tạo) và 2 nghĩa (Chính trong kinh doanh sản xuất; Trực trong giao dịch thương mại). Về luân lý, nên tránh tửu, sắc, cờ bạc để dành thì giờ và tiền bạc cho sáng tạo và kinh doanh.

Inamori Kazuo, nhà sáng lập hãng điện tử khổng lồ Kyocera, hãng điện thoại KDDI, nguyên Chủ tịch Japan Airlines trong cuốn sách của mình đã cho biết, ông hoàn toàn tuân theo triết lý kinh doanh của “Samurai chân chính cuối cùng” – Saigo Takamori. Theo đó, ông phủ định tuyệt đối lợi ích cá nhân, rằng: Người lãnh đạo không được chen tư tâm vụn vặt.

Ông diễn giải rằng, chỉ cần mỗi người dẹp bớt lòng tham của mình, chịu tổn thất một chút, hay chỉ cần chúng ta dũng cảm nhường chút lợi của mình cho người khác, mọi việc sẽ suôn sẻ, trôi chảy. Chỉ cần thay đổi từ “vị kỷ” (chỉ biết có mình) sang “vị tha” (vì người khác, vì nhân viên, vì xã hội), ta sẽ có được sự tin tưởng và cộng tác từ những người xung quanh, lúc đó dù là công việc hay trong đời sống, mọi việc chắc chắn sẽ tốt đẹp.

Chỉ cần mỗi người dẹp bớt lòng tham của mình, chịu tổn thất một chút, hay chỉ cần chúng ta dũng cảm nhường chút lợi của mình cho người khác, mọi việc sẽ suôn sẻ, trôi chảy. (Ảnh: giau.co)

Dù có được diễn giải ra theo những cách nào, hình thành ra những triết lý, cảm ngộ ra sao, mọi triết lý kinh doanh của người Nhật đều dựa trên những nguyên tắc đạo đức thuần khiết và vĩ đại nhất:

Thông tin chân thực cho khách hàng, không dấu diếm những điều có thể khiến doanh nghiệp bị giảm bớt lợi ích, đó là “Chân”. Đặt lợi ích của khách lên trên hết, đó là “Thiện”. Luôn nhận lỗi về mình, biết cúi mình khiêm nhường để nhận ra thiếu xót, từ đó tạo ra dịch vụ hoàn thiện hơn, không phản kháng ngay lập tức khi bị chê trách, đó là “Nhẫn”.

Trong mọi hoàn cảnh, khi con người tuân theo Chân – Thiện – Nhẫn, đó là lúc họ hòa mình vào sức mạnh vĩ đại của lẽ phải, đó là lúc họ mang lại cơ hội nhận thiện báo, phúc lành cho chính mình. Vì thế, kinh doanh dựa trên sự tử tế, dựa trên pháp lý vĩ đại, là cách tốt nhất, ngắn nhất đi tới thành công bền vững như người Nhật.

—————————-

JOSHIN – Industrial Training: